У аўторак, 15 лістапада, у Польшчы ў выніку выбуху ў вёсцы Пшэводаў, размешчаным на мяжы з Украінай, загінулі два чалавекі. Прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда ўжо назваў гэта няшчасным выпадкам. Як на ход вайны ва Украіне паўплывае тое, што адбылося, і як могуць адрэагаваць краіны NATO? Гэтыя пытанні «Люстэрка» задало ваеннаму эксперту з «Еўрапейскага савета па міжнародных адносінах» (ECFR) Густаву Грэселю.
Да прыходу ў ECFR Густаў Грэсель працаваў у Міністэрстве абароны Аўстрыі, пяць гадоў служыў у аўстрыйскіх Узброеных сілах. Атрымаў доктарскую ступень у галіне стратэгічных даследаванняў на факультэце ваенных навук Нацыянальнага ўніверсітэта дзяржаўнай службы ў Будапешце і ступень магістра паліталогіі ў Зальцбургскім універсітэце.
Грэсель «цалкам упэўнены», што гэта была ракета расійскай вытворчасці. Пры гэтым кім яна была выпушчаная, пакуль незразумела.
— Усё яшчэ не да канца ясна, ці была яе мэтай атака, ці спрабавала яна атакаваць лінію электраперадач, якая знаходзілася на польскай тэрыторыі. Альбо на тэрыторыю краіны ўпала ўкраінская ракета СПА. Паколькі гэтая сістэма была задзейнічаная, то ракета магла адхіліцца ад курсу і ўпасці ў Польшчы. Абедзве гэтыя тэорыі пакуль расследуюцца, але ўжо ясна, што гэта была ракета расійскай вытворчасці, — адзначае эксперт.
Густаў Грэсель дадае, што, імаверна, прадстаўнікі NATO правядуць кансультацыю па непасрэднай пагрозе бяспецы Альянсу.
— Я таксама думаю, што яны ўзмоцняць супрацьпаветраную абарону на мяжы Польшчы, будуць больш агрэсіўна патруляваць у паветры, не кажучы пра гэта расіянам. І я думаю, што яны будуць збіваць ўсё падазронае, не пытаючыся. Калі б я прымаў пастановы, сказаў бы, што можна трохі пашырыць ахоўную зону на самым захадзе Украіны, а таксама перадаць ёй больш узбраення і іншых неабходных рэчаў. Але ў мяне ёсць сумневы, асабліва ў дачыненні Вашынгтона, што ў іх хопіць адвагі гэта зрабіць.
Пры гэтым Грэсель выказвае надзею, што пасля таго, што адбылося, Украіна атрымае нейкае цяжкае ўзбраенне.
— Цалкам відавочна, што Расія недастаткова баіцца. І нават калі яна не спецыяльна атакавала нешта на польскай тэрыторыі, то магла пайсці на рызыку атакі чагосьці на ўкраінскай тэрыторыі, якая знаходзіцца блізка да Польшчы. То-бок пра наступствы ў Крамлі не клапаціліся. І гэтая бестурботнасць — сама па сабе сігнал. На маю сціплую думку, мы павінныя дзейнічаць адпаведным чынам, — кажа ваенны эксперт.
Нагадаем, Мінабароны Расіі назвала правакацыяй заявы польскіх СМІ і афіцыйных асоб пра падзенне расійскіх ракет у вёсцы Пшэводаў. У ведамстве паведамілі, што ўдараў расійскімі сродкамі паражэння побач з украінска-польскай мяжой не было.
У Польшчы склікалі экстранную нараду камітэта нацбяспекі, пасля якога Варшава павысіла боегатоўнасць некаторых вайсковых частак. У МЗС краіны таксама выклікалі амбасадара Расіі.
Пры гэтым у Пентагоне заявілі, што не могуць пацвердзіць паведамленні пра тое, што расійскія ракеты ўпалі ў Польшчы недалёка ад мяжы з Украінай. Затым крыніцы Associated Press у ЗША паведамілі, што ракета, якая ўпала на тэрыторыі Польшчы, магла быць запушчаная з тэрыторыі Украіны. Паводле папярэдняй інфармацыі, яна была выпушчаная для перахопу расійскага снарада.